Zamenhof-taga teksto en la revuera stilo

Zamenhof-taga teksto en la revuera stilo, kia surprizo, ghi ech aperis en la decembra numero de revuo hazarde portanta la nomon Esperanto

La 15a de decembro: jubileoj ĝojaj kaj malĝojaj

Okaze de la Zamenhof-Tago ĉi-jare, mi volus iom pensi kun vi pri temo nepre atentinda lige kun la jubileoj, lastatempe aparte abundaj. En la laboro kontribui al la prilingva konscio en la eksteresperantista mondo elstaras ekz la katalunoj, la koreoj, la slovakoj – etnoj kun maturaj Esperanto-movadoj. Sed nia movado ankoraŭ burĝonas en lando, kiu tutnacie, ĉiufebruare, omaĝas al lingvomartiroj: sep universitatanojn en lingvorajta manifestacio en Dhaka faligis policaj kugloj en 1952. Mi aludas al Bangladeŝo, pro kies inspiro Unesko deklaris ĝian 21an de februaro la Internacia Tago de la Gepatra Lingvo. Sciante tion, alilandaj samideanoj eble emus fari la proponon establi ĉe la burĝonanta bangladeŝa movado ĉiesajn kutimojn – ekz decembran Zamenhof-feston, ĉu ne? Indas atenti la kialojn, pro kiuj tio estus propono draste maltaŭga.

       Iuj alilandanoj scias, ke laŭtakse tri milionojn da bangladeŝaj nebatalantoj mortigis en 1971 la okupanta armeo, sed ne scias pri tiu konsterna hororaĵo, kiu instigis Bangladeŝon observadi la 14an de decembro kiel tagon de martiraj intelektuloj. Laŭ unu reta fonto, “Inter marto kaj decembro 1971, [la okupaciantaro] sisteme murdis laŭtakse 991 instruistojn, 13 ĵurnalistojn, 49 kuracistojn, 42 juristojn kaj 16 aŭtorojn, artistojn kaj inĝenierojn” – inkluzive la lingviston Munier Chowdhury kaj la muzikiston Altaf Mahmud, al kiu la kanto pri la 21a de februaro ŝuldis sian melodion.

Plurajn el tiuj intelektuloj la lando efektive perdis ĝuste la 15an de decembro. La fakton, ke malfacilos do tiun daton enkalendarigi en Bangladeŝo kiel festotagon, ni esperantistoj rekonu ekvilibre, sen redukto de celebremo en landoj ne markitaj de tiu tragedio. Pli ĝenerale, kiam ni ion festas, ni laŭeble atentu pri fojaj koincidoj kun ies maljubileoj.

Por praktikaj celoj mi proponas, ke la bangladeŝaj esperantistoj jarfestu en la 26a de julio; cetere, ilian kreskon nun spronas la ĵusa unuvoluma eldoniĝo de bengallingva Esperanto-lernolibro de Badal Sircar; lia (tiuvoluma) Zamenhof-biografio estas fenomene inspira. Por la persona tagordo de alilandaj esperantistoj volantaj private senti solidarecon kun la tiusezonaj rememoroj en Bangladeŝo, permesu al mi atentosigni aliajn tagojn el la decembra mondkalendaro memorigajn pri sufero: la Tagon de Aidoso (dec 1), la Tagon de Abolo de Sklaveco (dec 2), eĉ la Tagon de Homaj Rajtoj (dec 10).

Mi decidis meti ĉi tiujn reliefigojn en Zamenhof-taga mesaĝo, ĉar alie ekzistas la risko, ke bonvolemaj disvastigantoj de nia lingvo proponantaj festojn al homoj ankoraŭ pensantaj pri tragedioj eble ne scipovos interpreti ilian silenton. Multaj inter ni malvolontas konatigi tragediojn, ofte petite prisilenti ilin por ne subfosi ‘ĉies’ festojn. Ni devas konstrui novajn ‘ĉiujn’. En movado de interkulturaj amikecoj, foje markataj de intensaj pasioj, ĉiu siastile lernu valoran arton: la arton ekvilibreme kombini la priparoladon pri niaj ĝojaj festoj kaj tragediaj rememoroj kun nova, ankoraŭ nur evoluanta kapablo klere aŭskulti pri aliulaj momentoj de drasta malĝojo kaj, foje, de ĝisĉiela feliĉo. Mi Zamenhof-tage bondeziras, ke tiu arto plifortigu nian internacian komunumon.

Probal Dasgupta